ตี่จู่เอี๊ย (地主爷)
ตี่ หรือ ตี้ “地” แปลว่า ดิน หรือแผ่นดิน
จู่ “主” แปลว่า เจ้า หรือ เจ้าของ
เอี๊ย หรือ เย่ “爷” แปลว่า ปู่ หรือ ท่านผู้เป็นใหญ่
หากแปลความหมายแบบไทยๆ ก็คือ เจ้าที่ นั้นเอง
โดยแทบทุกครัวเรือนของคนไทยเชื้อสายจีนนั้นจะมีตี่จู่เอี๊ยะภายในบ้าน ทั้งนั้นกล่าวไว้ว่าตี่จู่เอี๊ยะนั้นเป็นเทพเจ้าที่อยู่ใกล้ชิดกับมนุษย์มากที่สุด มีความผูกพันกับวิถีชีวิตและจิตใจของคนจีนอย่างแน่นแฟ้น เพราะไม่ว่าจะทำสิ่งใด คิดสิ่งไหน เดินทางไปที่ไหน คนจีนจะนิยมจุดธูปบอกกล่าวหรืออธิฐานต่อตี่จู่เอี๊ย ทั้งนั้นการตั้งตี่จู่เอี๊ยนั้นเป็นการตั้งอยู่กับพื้นดินเท่านั้นโดยนิยมให้หันหน้าออกจากประตูหน้าบ้าน ห้ามตั้งหันหน้าเข้าสู่ตัวบ้านรวมทั้งห้ามตั้งใต้บันได,ใต้คานบ้าน,ห้ามตั้งติดกับห้องน้ำและตั้งหลังบ้านโดยเด็ดขาด ประวัติที่มาของตี่จู้เอี๊ยะนั้นเป็นที่ไม่แน่ชัด โดยหลักๆจะเป็นตำนานออกเป็นสองเรื่องด้วยกัน
ตำนานเรื่องแรกเล่ากันว่า ในสมัยโบราณช่วงราชวงศ์โจว ปีที่ 2 มีขุนนางท่านนึงได้กำเนิดขึ้นมา ชื่อ “จางฝูเต๋อ” เกิดเมื่อวันที่ 2 เดือนยี่ (เดือนสอง) ตามปฏิทินจันทรคติจีน ตั้งแต่เล็กจนเติบใหญ่นั้น จางฝูเต๋อนั้นเป็นผู้ที่ความเฉลียวฉลาด และ กตัญญู เมื่ออายุ 36 ปี ได้เข้ารับราชการเป็นขุนนางที่ซื่อสัตย์ สุจริต ทำคุณความดีให้กับบ้านเมือง และเป็นที่รักใคร่ของประชาชน มีอายุยืนยาวถึง 102 ปีจึงถึงแก่กรรม โดยเมื่อชาวบ้านประชาชนทราบเกี่ยวกับการจากไปของ จางฝูเต๋อนั้น ด้วยความรักใคร่ของชาวบ้าน จึงสร้างศาลเล็กๆ ภายในบ้าน เพื่อขอให้ดวงวิญญาณของท่านช่วยปกป้องคุ้มครองสืบไป เลยเป็นที่มาของการตั้ง ตี่จู่เอี๊ยในบ้าน
ตำนานเรื่องที่สองนั้น เกิดขึ้นช่วงราชวงศ์โจวเช่นกัน โดยเล่ากันว่า มีบ่าวผู้ซื้อสัตย์ผู้หนึ่งชื่อว่า “จางฝูเต๋อ” หรือ “จางหมิงเต๋อ” เป็นบ่าวรับใช้ของนายแพทย์ผู้นึง โดยนายแพทย์นั้นได้รับการเรียกตัวจากทางราชการ ให้ไปทำงานในดินแดงที่ไกลจากบ้าน ทำให้ภายในบ้านเหลือเพียงบ่าวจางฝูเต๋อ(จางหมิงเต๋อ) และบุตรีของท่านตามลำพัง ต่อมาจางฝูเต๋อจำเป็นต้องพาบุตรีของนายแพทย์ไปพบท่านในเมืองที่นายแพทย์ทำงาน การเดินทางระยะไกล รวมถึงสภาพอากาศที่หนาวเย็นหิมะตก บ่าวจางฝูเต๋อ(จางหมิงเต๋อ) ด้วยความจงรักภักดีเพื่อต้องการดูแลปกป้องรักษาชีวิตน้อยๆ ของบุตรีของเจ้านาย จึงยอมสละเสื้อคลุมร่างของตนเอง จนตนเองหนาวเหน็บจนตาย ด้วยความดีของเขา ก่อนสิ้นลมหายใจสุดท้ายนั้น บนท้องฟ้ามีอักษรปรากฎขึ้น 9 ตัว คือ “南天门大仙福德正神” หมายถึง เทพผู้ทรงคุณธรรมอันยิ่งใหญ่แห่งประตูสวรรค์ทิศใต้ เชื่อกันว่า อักษรทั้งเก้าตัวนี้เป็นประกาศจากสววรค์เพื่อชื่นชนความซื่อสัตย์ของบ่าวจางฝูเต๋อ(จางหมิงเต๋อ) ครั้งนมื่อนายแพทย์ทราบข่าาว ก็เกิดความซาบซึ้งใจ จึงตั้งศาลเล็กๆขึ้น เพื่อเป็นการรำลึกถึงบ่าวผู้นี้ ต่อมาเรื่องราวของบ่าวจางฝูเต๋อ(จางหมิงเต๋อ) นั้นทรงทราบถึงพระเจ้าโจวอู่หวาง จึงทรงพระราชทานหมวกอัครเสนาบดีให้แก่ดวงวิญญาณของ จางฝูเต๋อ(จางหมิงเต๋อ) และแต่งตั้งให้เป็น ถู่ตี้กง (土地公)
ที่มา: หนังสือ 108 สิ่งมิ่งมงคลจีน โดย ปิยะแสง จันทรวงศ์ไพศาล
